Nghệ thuật

Bố Y là tộc người sống ở miền núi phía Bắc Việt Nam. Tộc người này gồm hai nhóm: nhóm ở tỉnh Hà Giang có tên tự là Bố Y, nhóm ở tỉnh Lào Cai có tên tự là Tu Dí. Qua một số công trình nghiên cứu đã công bố, cũng như các tài liệu khai thác từ trí nhớ và sách chép tay của những cao niên người Bố Y, có thể thấy, ngày xưa âm nhạc dân gian của họ khá phong phú. Tuy nhiên, theo thời gian, do sự tác động của nhiều yếu tố, nên âm nhạc dân gian của người Bố Y ngày nay đã có những thay đổi khá nhiều…

Ca trù là dòng ca nhạc dân gian Việt Nam. Theo lộ trình phát triển, ca trù có những tên gọi khác nhau: hát Cửa đình, hát Nhà trò, hát Ả đào, rồi hát Cô Đầu .v.v… Sau thời gian dài bị quên lãng, nghệ thuật ca trù đang được khôi phục, lưu giữ với ý nghĩa – nói theo cách nói hiện đại – là sản phẩm vô cùng độc đáo và đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam mà không có một dân tộc nào trên thế giới có được.

 Với xu hướng phát triển của xã hội, của nghệ thuật hiện đại, sự đa dạng hóa các sản phẩm công nghệ, cùng với sự góp mặt của các nghệ sĩ, nhiều chất liệu mới và những thử nghiệm táo bạo đã tạo nên những hình thức diễn đạt mới trong nền nghệ thuật đương đại. Song song với nghệ thuật sắp đặt, nghệ thuật trình diễn, video art, ngay từ những năm 50 của thế kỷ XIX, nhiếp ảnh – như là một phương tiện trong sáng tác nghệ thuật đã xuất hiện và được ghi nhận bởi các tên tuổi như John Edwin Mayall, Julia Margaret Cameron, Charles Lutwidge Dodgson, hay Oscar Gustave Rejlander …

Chủ nghĩa Trừu tượng (abstrac tionisme) ra đời – ở Châu Âu và Mỹ giai đoạn cuối thế kỉ 19, đầu thế kỉ 20 cùng với sự phát triển của nhiều trường phái khác (Ấn tượng, Siêu thực, Lập thể, Biểu hiện …) với chủ trương thoát khỏi sự ràng buộc của hình thể, tự do biểu đạt ý niệm, giải phóng tư tưởng, khước từ ảnh hưởng của hiện thực khách quan, chỉ tuân theo cảm giác ấn tượng chủ quan của người nghệ sĩ…

Trong các công trình kiến trúc truyền thống ở Huế, đặc biệt là những kiến trúc cung đình và các công trình mang ý nghĩa tôn giáo như đền, chùa, miếu, phủ…, điêu khắc trang trí là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên vẻ đẹp cho công trình. Các chủ đề, kiểu thức trong trang trí Huế, gần như càng lúc mang nhiều chức năng.

Hát Bài chòi truyền thống ở Hội An là hình thức diễn xướng dân gian mang đậm văn hóa âm nhạc dân gian xứ Quảng mà ngày nay vẫn còn được gìn giữ và sinh hoạt rất sôi nổi trên vùng đất thuần hậu này. Đây có thể xem như hình thức sân khấu âm nhạc lớn ở loại hình âm nhạc dân gian, có giá trị riêng về mặt âm nhạc học. Hát Bài chòi là loại hình sinh hoạt giải trí bình dân nhưng chứa đựng giá trị nhân văn cao cả, có vai trò gắn kết cộng đồng, tạo nên mối quan hệ đồng cảm và đặc biệt là có ý nghĩa giáo dục sâu sắc

Tại Nhật Bản, số lượng người cao tuổi ngày càng trở nên nhiều hơn. Với họ, yêu cầu về trang phục không chỉ là khắc phục được những vấn đề như tuổi tác, vóc dáng hay khiếm khuyết trên cơ thể, mà còn phải thoải mái, tiện dụng và đáp ứng được nhu cầu thẩm mỹ. Trang phục là môi trường gần gũi nhất với con người. Nó ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống, do vậy yêu cầu một trang phục phải tiện lợi và thoải mái khi mặc cũng là điều hoàn toàn dễ hiểu.

Trên đây mới chỉ là những kiến giải bước đầu của người viết trên cơ sở nguồn tài liệu hương ước. Hy vọng rồi đây với những nguồn tư liệu khác, đặc biệt là của chính quyền thuộc địa, các nhà nghiên cứu có thể làm sáng rõ hơn nữa về hương ước cải lương với tư cách là một giai đoạn phát triển trong lịch sử hương ước, cũng như là một sản phẩm của quá trình thực dân Pháp tác động vào đời sống xã hội Bắc Kỳ.

“Hương ước cải lương” là một cụm từ tương đối quen thuộc không chỉ trong giới học thuật mà cả trong đời sống thường ngày ở Việt Nam. Mặc dù vậy, vẫn chưa có sự thống nhất về khái niệm, cũng như chưa có hiểu biết xứng tầm về vấn đề này. Dựa chủ yếu trên tài liệu hương ước, bài viết chỉ ra rằng từ khoảng năm 1906 đến năm 1920 là một giai đoạn khá đặc biệt, mang tính chuyển tiếp trong lịch sử hương ước ở Bắc Kỳ…

Khái niệm đương đại đang ngày càng phổ biến hơn tại Việt Nam. Chúng ta có thể nghe các cụm danh từ như múa đương đại, dân ca đương đại, kịch đương đại… Song, việc định hình khái niệm đương đại và đúc kết các đặc điểm của một tác phẩm nghệ thuật đương đại như một lý thuyết có hệ thống tại Việt Nam vẫn đang bỏ ngỏ. Bài viết này hi vọng việc tìm hiểu hai vở kịch được xem là đương đại là Akaoni và Người đàn bà thất lạc sẽ bổ sung thêm một số ý tưởng để góp phần làm rõ hơn diện mạo của kịch đương đại Việt Nam.