Qua khai quật phế tích đền – chùa Bà Tấm (Gia Lâm, Hà Nội, có niên đại vào thế kỷ XI – XII), tác giả nhận thấy, có nhiều lớp văn hoá chồng lên nhau và có nhiều giá trị riêng biệt. Vì thế, không thể dựng ngôi chùa mới lên trên khu vực này, việc tôn tạo cần đẩy lên phía trước (trong khuôn viên chùa) để phục vụ yêu cầu tôn tạo và tín ngưỡng của nhân dân.
Xem chi tiếtLễ hội không thuần túy là một hình thức sinh hoạt nhằm để vui chơi, giải trí cho hàng vạn người mà còn là một hình thức sinh hoạt văn hóa tâm linh với những ước vọng hết sức nhân văn của người xưa. Nằm trong dòng chảy của lễ hội truyền thống ven biển Bắc Bộ nhưng lễ hội truyền thống ven biển Quảng Ninh vẫn có những điểm khác biệt so với các tỉnh khác về tín ngưỡng, qui mô, thời gian, lễ thức, nghệ thuật trình diễn…
Xem chi tiếtDo điều kiện sống của cư dân Óc Eo ở vùng sông ngòi dày đặc, vì vậy mà những đồ gốm sản xuất ra từ nồi dùng đun nấu cho đến các loại hình hũ, bình đựng muối, mắm, tương, cà… đều phải phù hợp với điều kiện trên sông nước. Có thể chia đồ gốm trong văn hóa Óc Eo làm 3 loại hình chính: đồ gia dụng (bếp lò, đèn, hũ, bình, nồi lớn nhỏ), đồ thờ cúng (bình Kendi, ly chân cao…), công cụ sản xuất (bàn xoa, chì lưới, dọi se sợi, nồi nấu kim loại…).
Xem chi tiếtBài viết nêu lên quá trình phát hiện và nghiên cứu văn hóa Đông Sơn trong 90 năm qua. Việc xác lập văn hoá Đông Sơn là công lao thuộc về các học giả nước ngoài ở nửa đầu thế kỷ trước, còn những nỗ lực nhằm làm sáng tỏ mọi khía cạnh của nền văn hoá này thuộc về nhiều thế hệ các nhà nghiên cứu khảo cổ học Việt Nam. Bài viết cũng đề cập đến những nhận thức cơ bản về văn hóa Đông Sơn, như đặc trưng phân bố, đặc trưng hiện vật, niên đại và các giai đoạn phát triển, đời sống kinh tế, đời sống tinh thần, sự phân hóa xã hội và hình thành Nhà nước sơ khai và mối quan hệ giữa văn hóa Đông Sơn với các nền văn hóa trong khu vực lân cận.
Xem chi tiếtBài viết giới thiệu một cách tổng quan tình hình phát hiện và nghiên cứu sự phát triển đồ gốm Việt Nam và lịch sử giao thương biển với đồ gốm ở Châu Á thế kỷ XIV – XVII. Trên cơ sở đó, bài viết hệ thống hóa tư liệu, tổng hợp phân tích các kết quả nghiên cứu từ trước đến nay của các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước về đồ gốm thương mại Việt Nam dựa trên các nguồn sử liệu, các phát hiện khảo cổ học tại các di tích mộ táng, di chỉ cư trú, di tích thương cảng trong đất liền, các di tích tàu đắm cổ dưới đáy đại dương tại các nước trong khu vực Châu Á.
Xem chi tiếtTrong hơn 20 năm qua, chúng ta đã phối hợp với quốc tế tiến hành khai quật và nghiên cứu 6 con tàu đắm thuộc lãnh hải Việt Nam, gồm Hòn Cau (1990 – 1991); Hòn Dầm (1991); Cù Lao Chàm (1997 – 1999); Cà Mau (1998 – 1999); Bình Thuận (2001 – 2002) và Bình Châu (2013), nhưng chủ yếu công việc khai quật do các thợ lặn nước ngoài hoặc trong nước tiến hành chứ chưa thực sự có các nhà khảo cổ học dưới nước với trang thiết bị chuyên dụng và kỹ năng khai quật khảo cổ học dưới nước tiến hành…
Xem chi tiếtThiền phái Trúc Lâm Yên Tử là thiền phái Phật giáo yêu nước, nhập thế, kết hợp chặt chẽ giữa đời và đạo, đạo với đời. Vào thế kỷ XVII-XVIII, hệ tư tưởng của thiền phái Trúc Lâm lại có điều kiện tỏa sáng trong đời sống người dân. Hệ tư tưởng này còn tiếp tục lan tỏa xuống phía nam, nhiều dòng Trúc Lâm với cơ sở Phật giáo được xây dựng ở Quảng Nam, Bình Định,.. Đó chính là sức sống của Phật giáo nói chung và thiền phái Trúc Lâm nói riêng trong đời sống tinh thần người dân Việt Nam.
Xem chi tiếtTrải qua gần 2 thế kỷ, lịch sử đã để lại trên tượng nhiều dấu ấn thời gian. Một số tượng gỗ trong chùa đều bị nứt, hư hỏng, mục rỗng nhiều chỗ, bị bong tróc các lớp sơn phết bên ngoài, ngay cả lớp mạ thếp vàng cũng bị rộp,… nhưng nhìn chung, thân tượng vẫn bền chắc như thách thức với thời gian… Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học tiêu biểu của di tích, năm 1993, chùa Hội Khánh ở Bình Dương đã được nhà nước xếp hạng di tích lịch sử quốc gia.
Xem chi tiếtMúa rối nước là nghệ thuật gắn với nền văn minh lúa nước của cư dân vùng châu thổ sông Hồng, từ trước thế kỷ X. Múa rối nước có nhiều giá trị liên quan tới nhận thức, xã hội, giáo dục, giải trí…, nổi bật lên là giá trị thẩm mỹ. Múa rối nước mang tính phổ quát, so với bất kỳ loại hình nghệ thuật (biểu diễn, tạo hình, cổ vật…) nào, kể cả nghệ thuật truyền thống và hiện đại. Múa rối nước là một dòng văn hóa riêng biệt, được cả người trong và ngoài nước vô cùng thích thú.
Xem chi tiếtBài tham luận đề cập đến tất cả các loại hình nghệ thuật biểu diễn của đồng bào Khmer Nam Bộ hiện hữu, trong đó nhấn mạnh quá trình phát triển của nghệ thuật Dù kê, để thấy được tính tương tác, hỗ trợ, bổ sung lẫn nhau trong quá trình bảo tồn, phát triển nền nghệ thuật độc đáo này (bao gồm cả vấn đề sưu tầm, dàn dựng, biểu diễn, quản lý, đào tạo, sử dụng nguồn lực…). Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất các nhóm giải pháp nhằm bảo tồn và phát triển di sản nghệ thuật biểu diễn của đồng bào Khmer Nam Bộ.
Xem chi tiếtBài viết này trình bày các vấn đề liên quan đến lễ tang, một sự kiện quan trọng trong nghi lễ vòng đời người, từ quy trình trong đám tang, nghi lễ sau đám tang, đến một số biến đổi trong tang ma và thờ cúng tổ tiên của người Khmer theo Phật giáo Nam tông ở Sóc Trăng hiện nay.
Xem chi tiết…Để tri ân lực lượng vô hình tạo nên may mắn, người ta cần tìm ra vị thần đã hỗ trợ họ. Việc tìm ra tên vị thần đó không quá khó, bởi vị thần mang đến tài lộc có tên gọi Thần Tài. Gần như ngay lập tức, nhiều người cả giàu lẫn nghèo đang muốn cầu tài lộc nhanh tay rước những pho tượng Thần Tài về thờ cúng. Từ đây, nhu cầu về Thần Tài bùng nổ khắp nơi. Mặc dù thờ cúng Thần Tài từng tồn tại trong văn hóa Việt Nam từ trước, nhưng sự phát triển bùng nổ như hiện nay là một hiện tượng xã hội mới lạ…
Xem chi tiếtThờ cúng Thần Tài từ đâu đến và có mặt ở Việt Nam từ bao giờ là câu hỏi hết sức quan trọng, nhưng chưa được giải đáp thỏa đáng. Đại đa số các nhà nghiên cứu trước đây khi tìm hiểu Thần Tài Việt Nam đều chỉ đề cập đến loại hình thờ cúng được Hoa kiều ở Phúc Kiến, Quảng Đông đưa đến Việt Nam từ khoảng thế kỷ XVI. Tuy nhiên, như đã đề cập, thờ cúng Thần Tài từng phổ biến lâu đời ở Việt Nam cũng như nhiều nền văn hóa khác, chứ không phải duy nhất có ở Trung Hoa. Nghiên cứu này sẽ từng bước tìm hiểu thờ cúng Thần Tài ở Việt Nam trong sự kết nối với hai nền văn minh ảnh hưởng lớn nhất đến văn hóa Việt Nam là Trung Hoa và Ấn Độ…
Xem chi tiếtBên cạnh những giá trị nổi bật toàn cầu sẵn có, các khu di sản phải có bộ hồ sơ khoa học đề cử đáp ứng được những yêu cầu cơ bản trong Hướng dẫn thực hiện Công ước UNESCO 1972 về bảo vệ di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới (Công ước di sản thế giới). Hồ sơ quần đảo Cát Bà đề cử là di sản thiên nhiên thế giới chính thức được Trung tâm Di sản Thế giới UNESCO tiếp nhận ngày 28/01/2013 là thành công bước đầu của Việt Nam trong việc tạo lập cơ sở khoa học và pháp lý cho việc vinh danh khu di sản…
Xem chi tiếtBài viết phân tích tiếp biến văn hóa trong hội nhập quốc tế dưới góc nhìn lý thuyết hệ thống. Đó chính là những mối liên hệ tương tác thuận/nghịch của một chỉnh thể, tác động lên những thành tố nằm trong hệ thống đó. Qua đó, tác giả đề xuất tiếp cận tiếp biến và hội nhập văn hóa trong tư duy phức hợp đa chiều thay thế cho tư duy sơ lược đơn giản hóa.
Xem chi tiếtPhú Thọ – Đất tổ Hùng Vương, đất phát tích của dân tộc Việt Nam. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, vùng đất này hiện đang bảo tồn, phát huy giá trị của 1372 di tích lịch sử, gồm 161 di tích khảo cổ học, 262 chùa, còn lại là di tích kiến trúc nghệ thuật hoặc dấu vết kiến trúc và các di tích lịch sử cách mạng kháng chiến. Trong số đó (tính đến hết tháng 12 năm 2012), có di tích lịch sử đền Hùng được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt; 73 di tích được xếp hạng quốc gia, 12 di tích lịch sử; 207 di tích kiến trúc nghệ thuật đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh…
Xem chi tiếtKhông ai có thể phủ định ngành nghiên cứu lịch sử ngữ âm tiếng Việt với tư cách là một lĩnh vực Việt ngữ học cận hiện đại đã được bắt đầu với công trình nghiên cứu Etudes sur la phonétique historique de la langue annamite. Les initiales (1912) của Henri Maspero. Việc nghiên cứu lịch sử ngữ âm tiếng Việt gặp nhiều khó khăn hơn so với tình hình nghiên cứu này trong tiếng Hán, ví dụ như công trình của Bernhard Karlgren (1915-1926)….
Xem chi tiếtCông luận báo – tờ báo được khai sinh với vai trò là một tờ Công báo của chính quyền thực dân thời kỳ đầu thường có cái nhìn “khắt khe” với Thơ mới. Qua khảo sát các bài nghiên cứu, phê bình văn chương trên Công luận báo, bài viết sẽ cung cấp thêm cho người đọc góc nhìn mới về quan điểm của tờ báo về phong trào Thơ mới và cuộc tranh luận giữa thơ mới và thơ cũ.
Xem chi tiếtHòa vào cuộc chiến chống Pháp của cả nước, Thiên hộ Võ Duy Dương (1827 – 1866) và Đốc binh Nguyễn Tấn Kiều (? – 1866) là hai trong những vị tướng làm nên trang sử hào hùng của mảnh đất Đồng Tháp nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung. Lòng trung can nghĩa đảm của hai ông đã được triều đình Nguyễn vinh danh qua các đạo sắc phong, với các mỹ tự: Hộ quốc Hàm phu Hoằng tế Thiện trợ Dũng liệt Quảng uy Trung trực Anh đoán, Đoan túc Tôn thần…
Xem chi tiếtNam Bộ Việt Nam là địa bàn có nhiều tôn giáo, bao gồm những tôn giáo thế giới và các tôn giáo ra đời trong bối cảnh cụ thể của Nam Bộ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Các tôn giáo bản địa (tôn giáo dân tộc) một mặt, góp phần làm phong phú văn hóa người Việt, mặt khác, lại có tác động chi phối đến đời sống mọi mặt của người Việt Nam Bộ. Bài viết của chúng tôi trình bày về ảnh hưởng và tác động của giá trị tôn giáo đối với đời sống xã hội vùng Nam Bộ, bao gồm các cộng đồng dân cư sinh sống nơi đây.
Xem chi tiết