Bài viết đề cập đến nội dung chương trình, cách thức tổ chức dạy học ca dao ở nhà trường trong mối quan hệ với văn hóa dân gian. Tích hợp văn hóa dân gian trong dạy học ca dao là dùng những tri thức văn hóa đã được “mã hóa” trong từng tác phẩm để lí giải, cắt nghĩa các tác phẩm. Từ đó tìm ra và khẳng định những nét đẹp văn hóa của dân tộc qua từng tác phẩm ca dao.
Xem chi tiếtTrong phạm vi bài viết này, trên cơ sở lý thuyết và thực tiễn, tác giả bước đầu tìm hiểu nguồn gốc và ý nghĩa của biểu tượng “hoa cau” trong lễ cưới của người Khmer. Qua đây, một mặt nhằm khẳng định giá trị văn học của biểu tượng “hoa cau” được thể hiện qua một số bài dân ca trong đám cưới, mặt khác góp phần khẳng định thêm giá trị văn hóa đặc sắc trong phong tục cưới hỏi của người Khmer Nam Bộ.
Xem chi tiếtVăn học dịch là một bộ phận trọng yếu của đời sống văn học, đóng vai trò là cây cầu kết nối, giao lưu giữa văn hóa, văn học Việt Nam với các nước trên thế giới. Trong gần 30 năm đổi mới vừa qua, mảng văn học dịch đã đạt được nhiều thành tựu trong việc quảng bá, giới thiệu văn học Việt Nam ra nước ngoài và ngược lại, góp phần làm cho đời sống văn học thêm phong phú, đa dạng…
Xem chi tiếtBằng việc sử dụng các phương pháp như: thống kê – phân loại, so sánh – đối chiếu và phân tích – tổng hợp, bài viết đã đi sâu phân tích và chỉ ra sự khác nhau về ngôn ngữ giữa phú cổ và phú mới tiếng Việt. Sự khác nhau đó thể hiện rất rõ ở ba yếu tố: câu, nhịp và từ ngữ sử dụng. Mỗi yếu tố có sự khác nhau riêng, giá trị nghệ thuật riêng nhưng tất cả đều chứng minh sự phát triển của ngôn ngữ phú nói riêng cũng như ngôn ngữ văn học nói chung.
Xem chi tiếtBài báo phác thảo thành tựu ngữ văn học từ đầu thế kỉ 20 đến nay. Qua các tác giả và công trình tiêu biểu, chúng tôi chia lịch sử nghiên cứu ngữ văn ra làm ba thời kì: Pháp học, Nga học và Việt học. Tập trung chủ yếu vào giai đoạn Việt học, chúng tôi lập bảng khảo sát các nhà nghiên cứu ngữ văn dưới 70 tuổi với các công trình công bố quốc tế thuộc hai nhóm: danh mục tạp chí WoS/Scopus và các tạp chí khác, để đi đến ba kết luận…
Xem chi tiếtTrong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi tìm hiểu về sự tiếp nhận khái niệm ”trung” trong Nho giáo của người dân, bước đầu cho thấy thái độ của người dân đối với đạo đức Nho giáo. Trong hệ thống triết lý đạo đức Nho giáo, có thể nói “trung” là một trong những triết lý sống còn mang đậm dấu ấn Nho giáo sau một thời gian dài thâm nhập vào đời sống người dân.
Xem chi tiếtBài viết nêu đặc trưng về ngữ âm và ngữ nghĩa của từ ngữ Hán Việt trong ca dao Nam Bộ. Về hình thức ngữ âm, từ ngữ Hán Việt trong ca dao Nam Bộ tồn tại ở ba dạng: từ ngữ Hán Việt có âm đọc toàn dân, từ ngữ Hán Việt có âm đọc phương ngữ hóa và từ ngữ Hán Việt có hai âm đọc Hán Việt. Về ngữ nghĩa, nổi bật nhất trong ca dao Nam Bộ là những từ ngữ Hán Việt chỉ tình cảm gia đình và quan hệ đạo nghĩa. Bên cạnh đó, bài viết còn làm nổi bật giá trị sử dụng của từ ngữ Hán Việt trong ca dao Nam Bộ.
Xem chi tiếtThời trung đại, thể tài thơ vịnh sử được xem là loại hình sáng tác tiêu biểu cho văn học Nho gia tại các nước Đông Á: Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên, Việt Nam… Thể tài thơ vịnh sử bắt đầu xuất hiện từ thế kỉ XIII và từng bước giữ vị trí khá quan trọng trong nền văn học trung đại Việt Nam. Với mục đích giáo huấn, thể tài thơ vịnh sử được các hoàng đế lựa chọn sáng tác để răn dạy chính mình cũng như các triều thần. Về sau, cùng sự thay đổi của bối cảnh lịch sử, xã hội, thể tài thơ vịnh sử đã có nhiều bước phát triển mới phù hợp với thời đại.
Xem chi tiếtTrong thơ ca kháng chiến Đông Nam Bộ giai đoạn 1945-1954, Lửa là tượng trưng của chiến tranh, sự hủy diệt, đau thương tang tóc, lòng hận thù… đồng thời cũng tượng trưng cho ý chí chiến đấu anh dũng, lòng yêu nước nồng cháy, sức mạnh, tình người, niềm vui, hy vọng, chiến thắng… Đó là tính mâu thuẫn, tính song trùng của một biểu tượng. Có thể xem Lửa như một biểu tượng tập thể – biểu tượng trung tâm của thơ ca kháng Pháp, bởi tính đa nghĩa và tính điển hình mà nó chuyển tải.
Xem chi tiếtXưa có anh kia làm hoài vẫn nghèo, muốn đi gặp Thần May xin cho giàu. Trên đường ảnh gặp một cái hồ không có đò, một con cá bự trồi lên hỏi ảnh đi đâu, nghe xong nó chở ảnh qua và nhờ ảnh hỏi Thần May vì sao nó bị đau lưng đã lâu không dứt. Rồi ảnh tới xứ kia, có nhà vua trẻ tuổi dòm tướng mạo y hệt con gái mà đánh trận nào thua trận đó. Ảnh bị lính bắt, vua hỏi ảnh đi đâu, nghe xong cho thả ảnh ra và nhờ ảnh hỏi Thần May vì sao vua chưa bao giờ thắng trận. Rồi ảnh gặp một ông thợ cày trồng cây không bao giờ ra trái, nhờ ảnh hỏi Thần May vì sao như vậy.
Xem chi tiếtBà Chằn [a] có một đứa con gái. Ngày nọ, khi bả đi kiếm mồi, nó ở nhà đem lòng thương anh kia. Thấy bả về, nó dắt ảnh đi giấu, nhưng bả vẫn tìm ra; nó nhận là thương ảnh, xin bả tha mạng cho ảnh làm con rể. Bữa kia bà Chằn đi săn, đứa con gái lén lấy bửu bối của bả đưa chồng coi. Đó là một cây gậy lạ: đập đầu này thì làm cho chết, đập đầu kia thì làm cho sống, trỏ đầu này thì làm ra biển nước, trỏ đầu kia thì làm cho nước cạn. Anh chồng dụ vợ: ‘Để tui thử lấy cây gậy đập cho mình chết, rồi đập cho mình sống lại, hén.’…
Xem chi tiếtXưa hột lúa bự như cái tô, cái chén. Người ta khỏi cần làm gì hết, tới kỳ lúa chín thì đốt đèn cầy, cúng vái hai ba ngày, là lúa tự nó vô nhà mình. Anh kia có vợ làm biếng, biểu đi dọn dẹp nhà cửa đặng cúng, tới khi ảnh sắp vái mà cũng chưa quét xong. Cô vợ đang lom khom thì hột lúa tông vô nhà cái rầm….
Xem chi tiếtBài viết khái quát hai lĩnh vực nghiên cứu nổi bật của những công trình văn học sử về văn học trào phúng giai đoạn này, đó là: nghiên cứu về bối cảnh lịch sử, văn hóa, xã hội và nghiên cứu về văn học trào phúng Việt Nam như một dòng riêng, trên cơ sở đó khẳng định văn học trào phúng giai đoạn này đã tiến triển thêm một bước đáng kể, trở thành một trào lưu, một khuynh hướng sáng tác, có những tiếng nói quan trọng riêng đóng góp vào sự phát triển của văn học nói chung.
Xem chi tiếtÂm nhạc truyền thống và văn học trung đại Việt Nam có những ảnh hưởng qua lại cho thấy mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Dưới những hình thức, vị trí và vai trò khác nhau, các yếu tố của văn học trung đại đã trở thành một phần chất liệu của các tác phẩm âm nhạc truyền thống. Ngược lại, các yếu tố của âm nhạc truyền thống cũng để lại dấu ấn đậm nhạt với những mức độ khác nhau trong tác phẩm văn học trung đại Việt Nam…
Xem chi tiếtVăn học Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX đang diễn ra quá trình hiện đại hoá. Cùng với sự đổi thay chung của đời sống văn học, việc xuất hiện nhiều cây bút nữ đánh dấu một chặng đường mới của văn học. Diện mạo văn học nữ góp phần tạo nên tính chất đa dạng của một nền văn học mới, đồng thời thể hiện tính dân chủ của nền văn học hiện đại. Những đóng góp của các cây bút nữ giúp người đọc nhận diện một thế giới hiện thực đa dạng và giàu tính chất nhân văn. Bài báo này góp phần ghi nhận những đóng góp bước đầu của các cây bút nữ trong quá trình hiện đại hoá văn học Việt Nam.
Xem chi tiếtXưa có nhà họ Liêu, đàn ông hễ tới ba mươi mốt tuổi là chết. Con cháu họ lo sợ, chẳng biết làm sao cho khỏi chết sớm. Lúc đó [nghe nói] có ông nào đó tên Lữ Vọng sống tới ba trăm tuổi. Ông này hay tới ngồi trên một tảng đá lớn mà câu cá. Ai cũng nói Trời chẳng có mắt khi một người sống lâu chừng dó còn những người khác chưa chi đã chết…
Xem chi tiếtAnh học trò kia để vợ ở nhà [a] sang tỉnh khác học. Ba năm sau ảnh xin thầy về nhà. Thầy coi chỉ tay của ảnh, nói: ‘Con chớ về, nhưng thôi muốn về thì về. Con sẽ gặp nạn, nhưng thầy dặn con bốn điều nêu nhớ nằm lòng để tránh nạn. Một là không vô chùa, hai là không dầu thơm, ba là không đuổi gà, bốn là không phải ba, bốn, sáu.’
Xem chi tiếtThể loại tiểu thuyết Việt Nam trong những năm gần đây có khuynh hướng tìm tòi và đổi mới theo hướng hài hước, trào tiếu và sân khấu hóa. Hài hước, trào tiếu là những đặc điểm của tiểu thuyết, đã được các nhà nghiên cứu văn học nổi tiếng đề cập đến, chẳng hạn như M. Bakhtin và M. Kundera. Sân khấu hoá tiểu thuyết là một cách thể hiện gây ấn tượng với người đọc về một thế giới vừa có thực vừa không có thực…
Xem chi tiếtTrong quá trình hình thành và phát triển, tộc người Thái ở huyện Quan Sơn đã sáng tạo nên những giá trị độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa tộc người. Trong đó, văn học dân gian là bộ phận chiếm số lượng lớn, với nhiều thể loại khác nhau: truyện kể dân gian, truyện thơ, tục ngữ, dân ca,…Người ta tìm thấy ở văn học dân gian, đời sống tinh thần của người Thái với những quan niệm, cách nhìn về thế giới, con người và xã hội thời bấy giờ. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi bước đầu nghiên cứu về văn học dân gian của người Thái ở Quan Sơn.
Xem chi tiếtThần thoại Hy Lạp là một trong những di sản văn hóa vĩ đại của nhân dân Hy Lạp cổ đại. Thần thoại không đơn giản chỉ là một tác phẩm văn chương được tạo ra qua trí tưởng tượng của con người, mà đó còn là những tri thức về lịch sử, nghệ thuật và văn hóa. Trong khuôn khổ bài viết, tác giả muốn thông qua hình ảnh các vị thần linh trong thần thoại Hy Lạp để chỉ ra sự phát triển về mặt kinh tế của nhà nước Hy Lạp thời kỳ cổ đại thông qua cách tiếp cận đa chiều giữa sử học và văn học.
Xem chi tiết