Văn học

Bài viết khái quát hai lĩnh vực nghiên cứu nổi bật của những công trình văn học sử về văn học trào phúng giai đoạn này, đó là: nghiên cứu về bối cảnh lịch sử, văn hóa, xã hội và nghiên cứu về văn học trào phúng Việt Nam như một dòng riêng, trên cơ sở đó khẳng định văn học trào phúng giai đoạn này đã tiến triển thêm một bước đáng kể, trở thành một trào lưu, một khuynh hướng sáng tác, có những tiếng nói quan trọng riêng đóng góp vào sự phát triển của văn học nói chung.

Văn học Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX đang diễn ra quá trình hiện đại hoá. Cùng với sự đổi thay chung của đời sống văn học, việc xuất hiện nhiều cây bút nữ đánh dấu một chặng đường mới của văn học. Diện mạo văn học nữ góp phần tạo nên tính chất đa dạng của một nền văn học mới, đồng thời thể hiện tính dân chủ của nền văn học hiện đại. Những đóng góp của các cây bút nữ giúp người đọc nhận diện một thế giới hiện thực đa dạng và giàu tính chất nhân văn. Bài báo này góp phần ghi nhận những đóng góp bước đầu của các cây bút nữ trong quá trình hiện đại hoá văn học Việt Nam.

Thể loại tiểu thuyết Việt Nam trong những năm gần đây có khuynh hướng tìm tòi và đổi mới theo hướng hài hước, trào tiếu và sân khấu hóa. Hài hước, trào tiếu là những đặc điểm của tiểu thuyết, đã được các nhà nghiên cứu văn học nổi tiếng đề cập đến, chẳng hạn như M. Bakhtin và M. Kundera. Sân khấu hoá tiểu thuyết là một cách thể hiện gây ấn tượng với người đọc về một thế giới vừa có thực vừa không có thực…

Trong quá trình hình thành và phát triển, tộc người Thái ở huyện Quan Sơn đã sáng tạo nên những giá trị độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa tộc người. Trong đó, văn học dân gian là bộ phận chiếm số lượng lớn, với nhiều thể loại khác nhau: truyện kể dân gian, truyện thơ, tục ngữ, dân ca,…Người ta tìm thấy ở văn học dân gian, đời sống tinh thần của người Thái với những quan niệm, cách nhìn về thế giới, con người và xã hội thời bấy giờ. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi bước đầu nghiên cứu về văn học dân gian của người Thái ở Quan Sơn.

 Thần thoại Hy Lạp là một trong những di sản văn hóa vĩ đại của nhân dân Hy Lạp cổ đại. Thần thoại không đơn giản chỉ là một tác phẩm văn chương được tạo ra qua trí tưởng tượng của con người, mà đó còn là những tri thức về lịch sử, nghệ thuật và văn hóa. Trong khuôn khổ bài viết, tác giả muốn thông qua hình ảnh các vị thần linh trong thần thoại Hy Lạp để chỉ ra sự phát triển về mặt kinh tế của nhà nước Hy Lạp thời kỳ cổ đại thông qua cách tiếp cận đa chiều giữa sử học và văn học.

 H’mon là một loại hình nghệ thuật của tộc người Bahnar ở Tây Nguyên được xem là sử thi. Ngôn ngữ sử thi-h’mon là một dạng ngôn ngữ đặc biệt, bao gồm các làn điệu dân ca của tộc người Bahnar được cách điệu, đan xen với các câu chữ vần vè, ngôn ngữ hình ảnh. H’mon được diễn xướng trong một không gian thiêng với niềm tôn kính của nghệ nhân hát kể sử thi và người thưởng thức sử thi. Sử thi-h’mon của người Bahnar thường là sử thi liên hoàn….

Trong khuôn khổ giới hạn của bài viết này, chúng tôi hướng đến việc tìm hiểu khái quát nhân vật nông dân trong văn xuôi Ngọc Giao với những đặc điểm cơ bản trong tính cách, số phận. Từ đó, góp phần thấy rõ thế giới nhân vật của nhà văn và những giá trị nhân văn mà tác giả muốn gửi gắm trong các tác phẩm của mình. Kết quả nghiên cứu cũng giúp cho người đọc bổ sung thêm một góc nhìn về người nông dân Việt Nam trong hệ thống các tác phẩm cùng viết về đề tài này.

Hàm Rồng là một địa danh lịch sử – văn hóa đặc biệt của xứ Thanh, mang dấu ấn linh thiêng và gắn liền với sự phát triển của diễn trình lịch sử dân tộc. Không gian văn hóa Hàm Rồng không chỉ mang giá trị về lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng mà hiện nay còn góp phần giáo dục, truyền bá cho thế hệ trẻ về truyền thống hào hùng của dân tộc nói chung và của xứ Thanh nói riêng. Hàm Rồng đã nhận được rất nhiều sự quan tâm của các học giả trong nước và nước ngoài, nghiên cứu ở nhiều khía cạnh khác nhau.

…Những tư tưởng chủ đạo của phong thuỷ như: tàng phong đắc thuỷ, coi trọng hướng nam, di thể thụ âm… được văn xuôi tự sự trung đại Việt Nam tiếp nhận. Sự ảnh hưởng này một mặt phản ánh sự tác động của Đạo giáo, văn hoá Trung Hoa vào trong văn học nước nhà nhưng mặt khác cũng thể hiện tinh thần tự cường văn hoá Việt (thông qua những tranh tài, đấu trí, đấu phép của các thầy địa lí, thần linh, người dân nước Nam và Bắc quốc).

Hà Nội là đề tài nổi bật nhất trong văn xuôi Đỗ Phấn, được thể hiện rất rõ nét qua lối sống và thói quen sinh hoạt đặc trưng phố phường mà chính tác giả đã trải nghiệm. Lối sống của cư dân đô thị được thể hiện khá thành công qua cách phục trang, qua những đồ ăn, thức uống phố phường, qua văn hóa giao tiếp. Đỗ Phấn viết về Hà Nội như một hành động giữ gìn văn hóa, giữ gìn những giá trị sống của người Thủ đô. Từ khóa: Đỗ Phấn, Hà Nội, cư dân đô thị.

… Chúng tôi may mắn tìm được bài báo “Văn chương nước Nhựt” của tác giả Lư Khê đăng nhiều kỳ trên báo Tự do ở Saigon năm 1936. Tuy chỉ tìm được văn bản hai kỳ của bài báo này, chưa phải là văn bản trọn vẹn nhưng đã giúp chúng tôi có hình dung được những bước đầu của việc nghiên cứu giới thiệu văn học Nhật ở Việt Nam. Chúng tôi đã tiến hành đọc bài báo, đồng thời so sánh với tri thức về văn học Nhật để thấy những sai biệt bước đầu của người đi trước, từ đó có thể hiểu hơn về quá trình tiếp nhận văn học Nhật khó khăn buổi đầu ở nước ta.

Bài viết này nhằm mục đích tổng hợp tri thức về đặc điểm thẩm mỹ văn học hiện thực chủ nghĩa trong từng giai đoạn khác nhau, trên cơ sở đó chỉ ra sự vận động của dòng văn học này ở cuối thế kỷ XIX, mà minh chứng rõ ràng nhất là sự ra đời của chủ nghĩa tự nhiên như một phản ứng chống lại nguyên tắc thẩm mỹ của văn học này ở cuối thế kỷ XIX, mà minh chứng rõ ràng nhất là sự ra đời của chủ nghĩa tự nhiên như một phản ứng chống lại nguyên tắc thẩm mỹ của văn học hiện thực phê phán và cao trào văn học Công xã Paris – dòng văn học ca ngợi người lao động có tác động lớn đến văn học xã hội chủ nghĩa Việt Nam thế kỷ XIX.

Trong phạm vi bài này, chúng tôi bàn về một số tư tưởng triết học thể hiện trong tục ngữ Việt Nam. Từ những câu tục ngữ ngắn gọn, súc tích, ta có thể tìm thấy những câu trả lời cho những vấn đề triết học và qua đó, thấy được giá trị chân lý, giá trị nhân văn của tư tưởng triết lý dân gian.

Thơ văn xuôi Việt Nam tiền hiện đại thuộc kiểu thơ truyền cảm, kiểu tư duy liên tục, tuyến
tính. Kiểu tư duy này thể hiện nổi bật qua cách xây dựng hình tượng đơn tuyến, vận động
một cách tuần tự; qua cách lựa chọn ngôn ngữ – loại ngôn ngữ trong sáng, rõ nghĩa, giàu
màu sắc, giàu giá trị biểu cảm; qua việc bảo lưu tính nhạc ở hình thức lời thơ – như một
chất “bôi trơn” trong vai trò truyền dẫn cảm xúc.