Giáo dục học

Việc phát triển kĩ năng tư duy phản biện (TDPB) đã và đang được ưu tiên trong giảng dạy tại Việt Nam trong những năm gần đây. Đặc biệt, quá trình giáo dục đại học và sau đại học đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển tư duy độc lập, kĩ năng sáng tạo cũng như khả năng linh hoạt của người học trong môi trường đa văn hóa. Kĩ năng TDPB được các nhà nghiên cứu như Davidson (1998), Connolly (2000), hay Sun (2011) [1], [2], [3],… nhấn mạnh là một năng lực quan trọng của người học.

… Hiện nay, nhiều nhà nghiên cứu dùng khái niệm quan điểm kiến tạo, tư tưởng kiến tạo, lí thuyết kiến tạo và giữa chúng có sự phân biệt rất mong manh cần lưu ý… Vì vậy, khi vận dụng quan điểm kiến tạo, chúng tôi chủ yếu đặt nó vào vị trí quán triệt những nội dung cơ sở của lí thuyết và tư tưởng kiến tạo trong quá trình dạy học.

Giáo dục là một quá trình toàn vẹn hình thành nhân cách được tổ chức một cách có mục đích và có kế hoạch, thông qua các hoạt động và các quan hệ giữa người giáo dục và người được giáo dục nhằm truyền đạt và chiếm lĩnh những kinh nghiệm xã hội của loài người. Giáo dục tính tự lập (GDTTL) cho trẻ trong trường mầm non được hiểu là một hoạt động có mục đích, có tổ chức, có kế hoạch hợp lý, thông qua các hoạt động trong trường mầm non và các quan hệ giữa giáo viên với trẻ nhằm hình thành nét tính cách tự lập cho trẻ.

Hà Đông là một trong những tỉnh có truyền thống khoa bảng nổi tiếng cả nước. Vào những thập niên đầu thế kỷ XX, giáo dục tỉnh Hà Đông có những thay đổi đáng kể. Ở làng xã, chính sách cải lương hương chính của chính quyền Pháp đã làm thay đổi bộ mặt làng xã, trong đó có giáo dục. Bài viết nghiên cứu về giáo dục làng xã trước và sau khi thực hiện chính sách cải lương hương chính ở tỉnh Hà Đông; tác động của chính sách cải lương hương chính đến giáo dục làng xã tỉnh Hà Đông thời Pháp thuộc.

Thầy giáo trường Quốc Tử Giám được gọi là Giáo quan, Học quan (thời Nguyễn gọi Giám thần), do hai chức quan Tế tửu và Tư nghiệp đứng đầu. Mỗi triều đại, số lượng các vị Học quan này có khác nhau, song đều khá nhất quán trong những quy định của nhà nước về tiêu chí lựa chọn, nhiệm vụ, triều phục, hình thức kiểm tra đánh giá năng lực các Học quan cũng như các chế độ đãi ngộ của nhà nước dành cho họ….

Vấn đề đổi mới quản trị đại học tăng cường năng lực chuyển đổi số trong các trường đại học trên thế giới nói chung cũng như ở Việt Nam nói riêng là vấn đề mới và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Trong bài viết này, chúng tôi nêu lên những quan điểm lớn về quản trị đại học trong kỷ nguyên số, tăng cường năng lực tự chủ của các trường đại học và đề xuất những khâu đột phá trong quá trình này.

… Mô hình trường đại học sáng tạo được thể hiện với năm đặc trưng, đó là: Giá trị quản lý cốt lõi mạnh mẽ; Mối quan hệ bên ngoài nhà trường phát triển; Nguồn tài chính đa dạng; Trung tâm học thuật vững chắc và Văn hóa kinh doanh tích hợp. Đặc biệt, bài báo cho rằng để trở thành trường đại học sáng tạo, bản thân các trường đại học cần phải suy nghĩ lại vai trò và vị trí của họ trong các lĩnh vực giảng dạy, nghiên cứu, chuyển giao kiến thức và quản lý.

Phật giáo thời Lý – Trần có vai trò là quốc giáo trong mối quan hệ Tam giáo (Nho – Phật – Đạo), góp phần phát triển nền giáo dục Đại Việt. Các thiền sư, cư sỹ, phật tử có công rất lớn trong việc giúp các nhà lãnh đạo quản lý đất nước, định hướng những chính sách tích cực cho quốc gia. Thông qua nghiên cứu của mình, tác giả khẳng định, lấy giáo dục Phật giáo làm quốc giáo là một chủ trương đúng đắn của giáo dục Việt Nam thời Lý – Trần…

Trong đội ngũ trí thức nho học tài danh được đào tạo dưới triều Mạc, Nguyễn Bỉnh Khiêm là một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất của lịch sử cũng như văn hóa Việt Nam trong thế kỷ XVI. Việc phụng sự triều Mạc hết lòng của Nguyễn Bỉnh Khiêm là kết quả của một quá trình chiêm nghiệm thực tế, nắm bắt được sự phát triển thời cuộc của một nho sĩ thức thời ở thế kỷ XVI. Ông được biết đến nhiều vì tư cách đạo đức, tài thơ văn của một nhà giáo có tiếng thời kỳ Nam – Bắc triều (Lê – Mạc phân tranh) cũng như tài tiên tri các tiến triển của lịch sử Việt Nam.

Mục tiêu của bài viết nhằm đưa ra những giải pháp mang tính lí luận dựa trên những khảo sát thực tế,căn bản giải quyết được vấn đề của thực trạng là tạo hứng thú cho người học trong việc tiếng cận các tiết học phong cách học trong nhà trường trung học phổ thông. Khảo sát được thực hiện trên 11 giáo viên đang trực tiếp giảng dạy, 200 học sinh lớp 12 và 180 HS lớp 10. Kết quả trình bày về thực trạng và giải pháp của việc dạy phong cách học trong nhà trường trung học phổ thông…

… trong thực tế triển khai dạy học phân hoá (DHPH), rất nhiều giáo viên (GV) cảm thấy e ngại khi tổ chức dạy học theo quan điểm này vì cho rằng có quá nhiều thử thách và khó khăn mà GV phải đối mặt, đồng thời nhận thức của GV về bản chất của DHPH vẫn còn nhiều hạn chế, dẫn đến tình trạng hiểu sai và thực hiện chưa tốt. Do vậy, bài viết này tập trung trình bày những nét đặc trưng của DHPH cũng như làm rõ một số ngộ nhận về DHPH nhằm góp thêm một góc nhìn cho lí thuyết về DHPH tại Việt Nam.

Đô thị đại học là một khái niệm mới được đề cập đến tại Việt Nam trong một số năm gần đây. Xây dựng các đô thị đại học đã được đưa vào chính sách như một cách để hoàn chỉnh không gian cho giáo dục đại học. Tuy nhiên, cách hiểu về đô thị đại học ở Việt Nam vẫn chưa hoàn chỉnh. Bài viết điểm lại một số định nghĩa cũng như thực tiễn về đô thị đại học của các nước phát triển để hướng đến cách hiểu đúng hơn về đô thị đại học, từ đó rút ra các khuyến cáo cho việc xây dựng đô thị đại học Việt Nam.

Bài viết phân tích cấu trúc và các thành tố tạo nên hệ sinh thái giáo dục trực tuyến, từ đó đề xuất mô hình lí thuyết về hệ sinh thái giáo dục trực tuyến và các điều kiện đảm bảo hệ sinh thái giáo dục trực tuyến phát triển bền vững, trở thành nền tảng tin cậy, song hành cùng các hệ thống giáo dục quốc dân tại Việt Nam.

Công bằng xã hội trong giáo dục là tạo cơ hội học tập như nhau và phù hợp cho tất cả mọi người trong tiếp cận, tham gia vào quá trình giáo dục tại các cơ sở giáo dục trên cơ sở những điều kiện kinh tế – xã hội nhất định. Bài viết trình bày quan điểm về công bằng xã hội trong giáo dục, trên cơ sở tìm hiểu thực trạng thực hiện công bằng xã hội trong giáo dục phổ thông ở Việt Nam hiện nay, từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu góp phần thực hiện tốt hơn nữa công bằng xã hội trong giáo dục phổ thông.

Trên cơ sở quan niệm của tác giả về triết lý giáo dục (TLGD) và các mô hình vận động TLGD của Hồ Ngọc Đại và Vũ Cao Đàm, bài viết giới thiệu mô hình vận động TLGD tổng hợp được chúng tôi xây dựng trên cơ sở lý luận về loại hình văn hóa. Mô hình này có thể đọc theo nhiều chiều kích khác nhau nên cũng có thể được gọi là mô hình vận động TLGD đa chiều kích. Mô hình được kiểm chứng bằng việc phân tích các dữ liệu thực tế điển hình của các nền giáo dục phương Tây, Đông Bắc Á và Đông Nam Á, qua đó cho thấy năng lực giải thích của cách tiếp cận liên ngành triết học – văn hóa học – giáo dục học và tiềm năng, triển vọng của nó.

Xuất phát từ yêu cầu xây dựng chính thể thống nhất và ổn định, củng cố tiềm lực đất nước về mọi mặt, vương triều Lý nhận thấy sự cần thiết phải dựa vào Nho giáo và Nho học. Và như vậy, sau một thời gian dài du nhập vào Việt Nam, đến những năm 80 của thế kỉ XI, nền giáo dục và khoa cử Nho học đã được thừa nhận một cách chính thức qua các sự kiện như lập Văn miếu thờ Khổng tử và các vị thánh hiền (năm 1070), tổ chức khoa thi (năm 1075), dựng Quốc tử giám (năm 1076).