PGS.TS Sử học Nguyễn Mạnh Hùng

… Nhiều nhà tư bản phương Tây đã từng lập quỹ từ thiện giúp đỡ cho nhiều người khốn khổ trên thế giới. Quỹ tài trợ cho các công trình nghiên cứu đời sống vạn vật trong không gian đã bị loài người chiếm đoạt, hay ít ra cũng tàn phá như cuộc chơi đi tìm thú vui ngoại dị (goȗt exotique) càng lúc càng nâng cao cấp độ. Tuy thế, trong không gian địa văn hóa nhỏ hẹp của xứ sở An Nam Việt Nam là nguồn máu thịt đã cung cấp cho cỗ máy chiến tranh. Có lúc xứ sở này đã dốc cạn “hũ gạo” nhỏ nhoi trong gia đình nghèo khó để nấu nồi cơm tương thân, tương ái…

Hội chứng rung lắc đang lay động xã hội Việt Nam trong không gian nghìn năm văn vật. Tất cả vì một chủng loại “chúng sinh” nhỏ nhít mà Thái tử Tất Đạt Đa đã trông thấy lúc nhúc trong một bát nước. Như chiếc hộp Pandora – lấy ra từ nguồn sử thi lãng mạn của phương Tây khi mở nắp đã trông không khác với chiếc máy A-T-M gạo bật nút, hay “ngôi chợ không đồng” mở cửa để “cho đi”. Hiệu ứng “cho đi” đã từng vận động thế giới giàu có bớt đi một phần gia sản của mình để bù đắp cho nỗi đau nhân loại.

Gần hai năm qua, nạn dịch đã hoành hành trong cộng đồng nhân loại. Nhiều gia đình đã mất đi người nhà, nhiều dòng họ đã khuất bóng người thân, nhiều con cháu đã mất bố mẹ… Tất cả như ngọn đèn vụt tắt trong đêm tăm tối, nhiều cảnh tượng trông không khác những hình ảnh của nhóm thợ mỏ bị sập hầm… Xã hội như đang sống trong cơn rung lắc tưởng chừng như trời đất đã bị đứt gãy làm đôi – hay ít ra cũng bị xé toạc. ..

Bộ số bốn mang tên BỘ SƯU TẬP BÌA BÁO XUÂN NAM KỲ – từ Gia Định Báo Số 2 /1866 đến Thiếu Nhi 1975. Bộ Sách được trình bày và in ấn màu hiện đại với khổ giấy A3, phủ nhũ vàng các cạnh trang sách.

Cuối cùng rồi, nhóm nhà báo chúng tôi cũng đường đột trở lại nhà kho sách cũ – nơi Thầy Hùng đang mắc kẹt cuộc đời trong đó – mà xin hỏi thăm thêm về chữ “Lễ”. Thưa Thầy, “Lễ” có nghĩa là gì trong học đường?

Chúng tôi là một bộ phận nhỏ nhà báo, nhà viết phơi-dờ-tông (feuilleton) – từng là sinh viên năm xưa của Thầy – đã đến viếng Viện nghiên cứu Việt Nam học  –  nơi Thầy giữ chức Viện trưởng thì vừa kịp đi vào thời gian giãn cách theo chỉ thị 5K. Chúng tôi thăm hỏi về đề tài: “Tiên học lễ – Hậu học văn”.

Phó Giáo sư Tiến sĩ Sử học Nguyễn Mạnh Hùng là người đã góp phần khởi đầu xây dựng hệ thống Tư thục Việt Nam từ năm 1986 tại Khoa Ngữ văn Đại học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh (nay là Đại học Khoa học và Xã hội Nhân văn). Đây là một việc làm khá mới mẻ trong hoàn cảnh Việt Nam lúc ấy. Tuy nhiên, nhờ vào bản tính khiêm tốn, giản dị, lễ độ, và biết phục thiện, cũng như biết ứng xử chuẩn mực nên ông đã vượt qua được nhiều khó khăn trong quá khứ mà còn cả hiện tại để góp công sức của mình không chỉ trong lĩnh vực giáo dục mà còn trong nhiều lĩnh vực khác như sử học, văn học, ngôn ngữ học, giáo dục học, võ thuật học, mỹ thuật học…

Xin cảm ân Quý Ân nhân, Quý Cô Chú, Quý Bạn Bè Anh Em trong nước, ngoài nước – đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình từ sau ngày Ba mươi Tháng tư Năm bảy mươi lăm. Từ đó, tôi được học tập, nâng cao nhận thức theo tư duy duy vật biện chứng pháp để có được chỗ đứng trong xã hội…

Theo Giáo sư – Việt Nam trước thời Pháp thuộc đã từng có “Quốc Sử Quán” (h.10) để tàng trữ nguồn tư liệu lịch sử có “bút phê” của nhà Vua và nguồn thư tịch có liên quan đến lĩnh vực lịch sử. Quốc Sử Quán còn đảm trách vai trò không chỉ hình thành Bộ Sử Việt Nam mà còn có nhiệm vụ đính chính các vấn đề chính sự. Bên cạnh đó, còn thu thập các nguồn tư liệu địa phương các tỉnh, các vùng miền để hình thành “Bộ dư địa chí”…

…. Paul Doumer (h.6) – Viên Toàn quyền Đông Dương đã cho thành lập cơ quan gọi là Mission Archéologique Permanente – để khảo cứu về quá khứ của Đông Dương. Sau này, cơ quan nói trên đã biến đổi thành École Française d’Extrême-Orient  viết tắt là E.F.E.O (h.7) – Người trí thức, học giả… gọi là Trường Viễn Đông Bác Cổ – nhằm khảo cứu các lĩnh vực về lịch sử văn minh nông nghiệp…

Nhiều nhà Việt Nam học đang nghĩ đến cách bảo tồn một số các giá trị văn hóa phi vật thể đã hóa thạch của dân tộc Việt Nam. Tất cả như trùm phủ lên một vùng không gian Thần Thánh hóa. Cuối cùng, trong cuộc họp Quốc tế Việt Nam học tại Hà Nội năm 2015 đã ứng nghiệm theo cách gọi Hội thảo vào ngày bế mạc như khoác lên chiếc áo choàng Việt Nam học – đó là chiếc áo choàng khoác tên vùng đất gọi là Thánh địa Việt Nam học…