Những khác biệt giữa văn hóa Đông Sơn và văn hóa Sa Huỳnh ở Việt Nam

 Văn hóa Đông Sơn và Văn hóa Sa Huỳnh là 2 nền văn hóa chủ đạo đã từng tồn tại trong quá khứ trên mảnh đất Việt Nam. Khu vực địa lý trải dài trên nhiều vĩ độ nhưng có tính thống nhất của khí hậu nhiệt đới, gió mùa, sự gắn bó, giao thoa của các yếu tố tự nhiên, xã hội, nhân chủng… đã tạo ra nhiều nét tương đồng và dị biệt của hai nền văn hóa đó. Chính sự hợp lưu của hai dòng chảy văn hóa đó đã tạo nên những tiền đề cơ bản của văn hóa và văn minh Việt Nam…

Xem chi tiết

Công nghiệp văn hóa ở Nhật Bản và Hàn Quốc

 Trong những thập niên gần đây khi Việt Nam và nhiều nước trong khu vực vẫn còn đang lúng túng ở định hướng phát triển các ngành nghề, dịch vụ văn hóa theo hướng công nghiệp hóa thì công nghiệp văn hóa đã đạt được những thành tựu rất ấn tượng tại Nhật Bản và Hàn Quốc. Ở hai nước đó, công nghiệp văn hóa là một trong những lĩnh vực kinh tế trụ cột, không chỉ đem lại nhiều lợi nhuận, mà còn quảng bá văn hóa ở trong nước và hải ngoại rất hữu hiệu, tạo nên những hiệu ứng tích cực nhiều mặt.

Xem chi tiết

Giá trị văn hóa của Thăng Long Tứ trấn

Thăng Long “Tứ trấn” (bốn ngôi đền bảo vệ) không chỉ là niềm tự hào của người dân vùng đất Thăng Long xưa và Thủ đô Hà Nội nay, mà còn là điểm tựa tinh thần trong quá trình dựng nước và giữ nước của cả dân tộc suốt nhiều thế kỷ. Bốn ngôi đền với vai trò “tứ trấn” chưa xuất hiện ngay từ buổi đầu quy hoạch kinh đô Thăng Long mà lần lượt được hình thành qua thời gian. Chúng ta cần nhận thức rõ giá tri ̣văn hóa của Thăng Long tứ trấn và để hiểu rõ thêm về lịch sử và văn hóa của dân tộc.

Xem chi tiết

Quá trình du nhập văn hóa phương Tây vào Đàng Trong thế kỷ XVII, XVIII

Trên cơ sở khai thác nguồn sử liệu gốc và các thành quả nghiên cứu của giới học giả Việt Nam cũng như trên thế giới, đồng thời kết hợp vận dụng hai phương pháp nghiên cứu chủ đạo của khoa học Lịch sử (phương pháp lịch sử và phương pháp lôgic) với các phương pháp khác, tác giả đi sâu tìm hiểu để tái hiện một cách cụ thể quá trình du nhập của các thành tựu văn hoá phương Tây vào Đàng Trong ở các thế kỉ XVII, XVIII. Trong đó, tác giả tập trung nghiên cứu trên ba lĩnh vực tiêu biểu là Thiên Chúa giáo, chữ Quốc ngữ và khoa học kĩ thuật…

Xem chi tiết

Ảnh hưởng của văn hóa Phật giáo đối với phong tục, tập quán và lối sống của người Việt thời kỳ Lý – Trần và việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa Phật giáo giai đoạn hiện nay

 Văn hóa Phật giáo thời kỳ Lý – Trần có ảnh hưởng lớn đến văn hóa Việt Nam trên các phương diện: tư tưởng, chính trị – xã hội; phong tục tập quán, lối sống; văn học, kiến trúc và nghệ thuật điêu khắc. Bài viết đề cập đến ảnh hưởng của văn hóa Phật giáo đối với phong tục, tập quán và lối sống của người Việt Nam thời kỳ Lý – Trần (thế kỷ XI – XIV).

Xem chi tiết

Chợ Hội An thế kỷ XVI – XIX

Cùng với quá trình tụ cư, sản xuất ngày càng phát triển và dưới sự tác động của nền kinh tế hàng hóa, chợ Hội An đã ra đời. Chợ ở vị trí ven sông và chịu sự quản lí của chính quyền địa phương. Hàng hóa ở chợ phong phú, đa dạng mang tính đại diện cho những đặc trưng của vùng đất từ hàng nông sản, may mặc đến dụng cụ lao động sản xuất hay đồ mỹ nghệ. Chợ Hội An trong quá trình tồn tại đã đóng vai trò trung gian nối liền khai thác với sản xuất, sản xuất với tiêu dùng, tạo nên bước đột phá quan trọng vào nền kinh tế tiểu nông khép kín.

Xem chi tiết

Chợ Cam Lộ trong tuyến thương mại Đàng Trong và Khu vực thế kỷ XVI-XVIII

Bài viết tập trung khảo cứu về vị trí và vai trò của Chợ Cam Lộ trong kết nối thương mại
Đàng Trong và khu vực thế kỷ XVI – XVIII. Có thể nói để đảm bảo cho sự tồn tại, phát triển và
hưng thịnh của Đàng Trong thì các nguồn hàng và thương phẩm đóng vai trò vô cùng quan trọng.
Đây được coi là cơ sở để chúa Nguyễn thiết lập các quan hệ thương mại với thương nhân và
thuyền buôn các nước. Triệt để khai thác những nguồn lực của xứ Thuận – Quảng thì sự xuất hiện
của hệ thống chợ trên tuyến thương mại Tây – Đông là điều kiện trung gian lý tưởng giúp chúa
Nguyễn dễ dàng có được nguồn hàng. Với vị trí then chốt nằm giữa biển và lục địa, chợ Cam Lộ là
nơi hội tụ của đa dạng các nguồn hàng khác nhau, các thương nhân miền xuôi mang tới đây nhiều
sản phẩm đặc trưng của đồng bằng, của miền biển như muối, cá khô, hàng thủ công….để mua về
nguồn lâm, thổ sản, khoáng sản do người Thượng và thương nhân khu vực mang đến.

Xem chi tiết

Chùa Thánh Duyên: Một dấu ấn văn hoá – kiến trúc dưới triều Nguyễn (1)

Chùa Thánh Duyên được xây dựng, vào triều Minh Mạng, mở rộng quy mô và tăng thêm một số công trình kiến trúc trên núi Thuý Hoa8. Những công trình kiến trúc này, tuy đã được trùng tu nhưng vẫn giữ được khá nguyên trạng kiến trúc và mỹ thuật đặc trưng dưới triều Nguyễn. Đặc biệt là việc hoạch định bố cục, xử lý tình huống hài hòa với địa lý tự nhiên, đồng thời thể hiện những nét đặc trưng của danh lam xứ Huế.

Xem chi tiết

Tản mạn về Cốm Vòng (Phần cuối)

Cốm Vòng là một đặc sản nổi tiếng của làng Vòng xưa (còn gọi là làng Vòng Cốm, Dịch
Vọng Hậu, Vòng Hậu, thuộc tổng Dịch Vọng, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông trước năm 1945, nay
thuộc quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội). Làng Vòng nay đã thành phố thị, nghề làm cốm cũng
đã mai một.
Bài viết này khảo tả nghề làm cốm ở làng Vòng xưa, từ xuất xứ, tên gọi, nguyên liệu, quy
trình sản xuất, sản phẩm và tiêu thụ sản phẩm, đến cả những ngộ nhận về cốm Vòng trong cuốn
“Hà Nội 36 phố phường”. Qua đó cho thấy, sản phẩm gọi là cốm Vòng hiện nay chỉ là sự ăn theo
danh tiếng một đặc sản từng là “miếng ngon” của đất Hà Thành xưa.

Xem chi tiết

Tản mạn về Cốm Vòng (Phần 1)

Mùa cốm đã về, đúng là mùa cốm Vòng, đặc sản của Hà Nội nổi tiếng khắp trong Nam ngoài Bắc ít nhất cũng từ đầu thế kỷ XIX. Hạt cốm trong xanh màu lá mạ, nhỉnh hơn chiếc lá me, nhẹ tay, ngọt thơm hương đồng cỏ nội vừa cao quý vừa gần gũi…. Cô hàng cốm đôi khi bước vội lặng thinh, không ai cũng như không ở đâu nghe thấy tiếng cô rao hàng. Và chỉ đến khoảng 11 giờ trưa, cô đã bán hết sạch. Ở một vài chợ như chợ Đồng Xuân, chợ Cửa Nam, chợ Hôm…, chúng ta cũng gặp đôi hàng cốm, họ lặng lẽ ngồi một chỗ riêng biệt – như ở chợ Đồng Xuân, bên trái quầy vé ngay trong cổng chính trông ra chỗ tàu điện tránh nhau….

Xem chi tiết

Văn hóa giao tiếp của người Êđê

Ngôn ngữ và văn hóa tạo nên đặc trưng của mỗi tộc người. Khi muốn nhận diện một dân tộc và khu biệt nó với dân tộc khác thì phải thông qua nghiên cứu ngôn ngữ và văn hóa của họ. Qua nghiên cứu ngôn ngữ của người Êđê, chúng tôi thấy rằng văn hóa giao tiếp của họ có những điểm tương đồng với người Việt như: hiếu khách, trọng tình cảm, trọng danh dự, trọng sự tế nhị và hòa thuận nhưng cũng có những điểm khác biệt như: trọng hình thức, lối nói chuyện dí dỏm, hài hước và đôi khi suồng sã, thô tục.

Xem chi tiết

Bước đầu tìm hiểu sự hình thành và biến đổi về nhân danh của tộc người Êđê ở Tây Nguyên

 Văn hóa Tây Nguyên nói chung và văn hóa tộc người Êđê nói riêng đã được nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm từ rất sớm. Những năm đầu thế kỉ 20, Sabatier – viên công sứ Pháp tại Tây Nguyên đã sưu tầm nghiên cứu văn hóa dân gian Êđê với việc sưu tập, dịch và công bố bộ sử thi Dăm Săn nổi tiếng (in lần đầu ở Paris, năm 1927, lần sau ở Hà Nội, năm 1933). Ông cũng là người mở đầu việc sưu tầm, dịch và công bố luật tục của người Êđê,…Tiếp đến là hai nhà giáo Y Ut Niê, YJut Hwing đã tham gia biên soạn chữ viết cho tộc người này. Một số tác giả đã có nhiều năm và nhiều công trình nghiên cứu như Nguyễn Hữu Thấu, Ngô Đức Thịnh, Chu Thái Sơn, Phan Đăng Nhật, Đoàn Văn Phúc,…

Xem chi tiết

Di tích lịch sử-văn hóa, nguồn sử liệu trực tiếp góp phần nghiên cứu lịch sử

… ở một mức độ hẹp hơn có thể thấy rằng di tích lịch sử-văn hóa là những dấu tích, dấu vết hoạt động của con người trong quá trình lịch sử còn sót lại. Di tích lịch sử-văn hóa được phân chia thành các loại như: di tích khảo cổ, di tích lịch sử, di tích văn hóa-nghệ thuật. Trong bài viết này, chúng tôi phân tích nguồn sử liệu trực tiếp từ các loại hình di tích nói trên. Những thông tin trực tiếp từ những di tích ấy sẽ góp phần nghiên cứu lịch sử Việt Nam.

Xem chi tiết

Lê Thánh Tông với văn hóa dân tộc

 Lê Thánh Tông là nhân vật lịch sử nổi bật của đất nước ta ở thế kỉ XV, đồng thời có những ảnh hưởng lớn về nhiều mặt đối với những thời đại sau. Di sản mà ông để lại chính là sự kết hợp hài hoà những thành tựu văn hoá lớn của phương Đông với văn hoá truyền thống của người Việt, thể hiện trên các khía cạnh như ý thức hệ tư tưởng, tổ chức bộ máy nhà nước, luật pháp, tôn giáo – tín ngưỡng, nghệ thuật dân gian, tập quán pháp, ngôn ngữ dân gian. Lê Thánh Tông đã Việt hoá Nho giáo, từng bước khiến nó trở thành bộ phận hữu cơ của văn hoá dân tộc, kế thừa phát huy vốn văn hóa dân gian truyền thống.

Xem chi tiết

Tiếp biến, một phương thức sáng tạo văn hóa

… Tại Việt Nam, nhiều nhà nghiên cứu văn hóa cũng quan tâm đến vấn đề này và đưa ra nhiều luận giải khác nhau. Tựu chung lại, tiếp biến văn hóa là sự thay đổi mô thức văn hóa của một hay các nền văn hóa qua quá trình tiếp xúc lâu dài. Sự biến đổi đó có thể hiểu như một phương thức sáng tạo văn hóa. Bài viết tổng hợp các quan điểm cơ bản về vấn đề này trên thế giới và Việt Nam để có cái nhìn tổng thể về phương thức sáng tạo trong tiếp biến văn hóa.

Xem chi tiết

Tiếp biến văn hóa Ấn Độ trong lịch sử Việt Nam

Trên cơ sở tác động của làn sóng Ấn Độ hóa và quá trình giải Ấn hóa ở Đông Nam Á như một quy luật vận động và phát triển tất yếu của lịch sử đối với Việt Nam, bài viết sử dụng phương pháp liên ngành, phương pháp so sánh (đồng đại và lịch đại), và tiếp thu các thành tựu nghiên cứu của khảo cổ học, sử học, văn hóa học để tái hiện quá trình Việt Nam tiếp biến văn hóa Ấn Độ từ thời cổ đại đến đầu thế kỷ XX trên những khía cạnh tiêu biểu như tôn giáo tín ngưỡng, kiến trúc điêu khắc nghệ thuật, văn học và ngôn ngữ.

Xem chi tiết

Những truyền thống văn hóa dân gian Việt Nam trong kiểu truyện về Thánh Mẫu

Bài viết này muốn góp một phần nhỏ vào việc nhìn nhận, đánh giá vai trò của Thánh Mẫu trong nền văn hóa Việt. Qua những gì khảo sát được trên phương diện truyện kể về các vị Thánh Mẫu tiêu biểu cho thấy hình tượng Thánh Mẫu thật sự là một hiện tượng văn học, văn hóa độc đáo, đặc sắc. Truyện kể về Thánh Mẫu chứa đựng những đặc điểm tư tưởng, tình cảm, tính cách của dân tộc Việt Nam và phụ nữ Việt Nam và đặc biệt là những truyền thống văn hóa dân gian Việt Nam.

Xem chi tiết

Khôi phục, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử truyền thống vào dạy học lịch sử địa phương tại huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên

Bài viết tập trung nghiên cứu việc khôi phục, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa (GTVH), lịch sử truyền thống trên địa bàn huyện Định Hóa (tỉnh Thái Nguyên) nhằm góp phần bảo tồn, lưu giữ những GTVH truyền thống, phát huy giá trị các di tích lịch sử và di tích danh lam thắng cảnh trên địa bàn huyện thông qua quá trình giáo dục, dạy học lịch sử địa phương, giúp người dân cũng như học sinh luôn tự hào và tin yêu mảnh đất quê hương.

Xem chi tiết

Sông Bồ và cái tên của nó

Bài viết tìm hiểu nguồn gốc tên gọi của con Sông Bồ ở Thừa Thiên Huế, một vấn đề trước nay chưa thấy tác giả nào lý giải. Theo sử sách, tên của con sông này được đặt theo tên của các vùng đất mà nó chảy qua, đầu tiên (thế kỷ 15) là Đan Điền, sau đó là Phú Ốc, Hiền Sĩ, Cổ Bi. Tuy nhiên, trong dân gian, sông được gọi tên là Sông Bồ. Căn cứ vào những ghi chép trong một số công trình địa chí do Quốc Sử Quán triều Nguyễn biên soạn, tác giả cho rằng, có lẽ do ở thượng nguồn của con sông này mọc nhiều cây Bồ (tức cây Lác, dân gian quen gọi cây Bàng, tên khoa học Lepironia articulata), nên tên sông được gọi là Sông Bồ.

Xem chi tiết

Dấu ấn văn hóa nông nghiệp và sông nước trong thành ngữ – tục ngữ Khmer Nam Bộ

Trong nội dung bài báo, chúng tôi bước đầu tìm hiểu những hình ảnh mang dấu ấn của nền văn hóa nông nghiệp và sông nước trong thành ngữ – tục ngữ Khmer Nam Bộ. Đó là những hình ảnh quen thuộc, gần gũi trong sản xuất nông nghiệp: cây lúa, hoa màu, các con vật; những dòng sông, con rạch, các phương tiện di chuyển trên sông,… Những hình ảnh này không chỉ làm cho nội dung phản ánh của thành ngữ – tục ngữ Khmer Nam Bộ phong phú hơn mà còn góp phần khẳng định bản sắc văn hóa người Khmer Nam Bộ.

Xem chi tiết