Văn hóa

Sách Ô Châu cận lục do Tiến sĩ Dương Văn An (người Quảng Bình) biên soạn xong vào năm 1555 sau khi dựa vào 2 tập viết tay của 2 Nho sinh đồng hương viết về vùng Thuận-Quảng. Đây là sách địa phương chí đầu tiên của vùng đất này. Nó mang nội dung phong phú và giá trị cao về học thuật. Bài viết này chỉ đề cập đến 4 ngọn núi (Thương Sơn, Hương Uyển, Quy Sơn, Hải Vân) và 2 con sông (Linh Giang, Đan Điền) của xứ Huế mà tác giả sách ấy đã ghi chép gần 500 năm trước nhưng vẫn còn có giá trị đến ngày nay. Khi viết Ô Châu cận lục, cổ nhân đã thổi hồn mình vào trong tác phẩm bất hủ này.

Bài viết gồm hai phần chính. Phần một đưa ra kiến giải của tác giả về cội nguồn của các địa danh Huế, Thừa Thiên, Thừa Thiên Huế đồng thời xác định vị trí của tiểu vùng văn hóa Huế (mà văn hóa Thừa Thiên Huế là hạt nhân của văn hóa xứ Huế) trong vùng văn hóa Bắc Miền Trung. Phần hai phân tích hiện tượng giao thoa giữa các lớp văn hóa trên vùng đất Thừa Thiên Huế: Lớp trầm tích văn hóa của cư dân tiền trú (Champa); Lớp bồi đắp nền tảng của người Việt từ cả hai miền Nam Bắc đến Huế; Lớp giao thoa văn hóa với người gốc Hoa;…

Núi Cấm (huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang) với độ cao 716m là ngọn núi cao nhất vùng Đồng bằng sông Cửu Long, đồng thời cũng là điểm du lịch thu hút hàng đầu ở tỉnh An Giang, mỗi năm đón hàng triệu lượt khách hành hương và ngoạn cảnh. Qua bao thế hệ cư dân đã tìm đến đây chinh phục ngọn núi này để lập nghiệp, Núi Cấm trở thành nơi gắn liền với nhiều huyền thoại, sự kiện, nhân vật… để trở thành một hiện tượng văn hóa độc đáo ở vùng biên giới Tây Nam. Bài viết này giới thiệu một số nét đặc thù trong đời sống văn hóa của cư dân Núi Cấm xưa và nay.

 Ngày nay, hình thái và cấu trúc của đô thị sông nước đã có nhiều biến đổi, nguyên nhân chủ yếu là do sự phát triển của giao thông bộ cùng tốc độ đô thị hóa ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, ở một số tuyến kênh rạch, các hoạt động truyền thống thông qua mạng lưới chợ, xóm thủ công, cơ sở công nghiệp vẫn duy trì ở một mức độ nhất định như một minh chứng cho những nét văn hóa đô thị sông nước độc đáo một thời đã qua và chúng cần được nhìn nhận như một biểu hiện của văn hóa lịch sử…

Di tích Sa Huỳnh được biết đến lần đầu từ khá sớm, từ năm 1909, một người Pháp tên là M. Vinet đã có một thông báo ngắn và nhanh nhất về sự có mặt của di tích Sa Huỳnh trong tập san của trường Viễn Đông Bác cổ tập 9, xuất bản tại Hà Nội. Ông miêu tả: “một kho chum gốm có khoảng 200 chiếc nằm cách mặt đất không sâu, trong một cồn cát ven biển vùng Sa Huỳnh”…

Nghệ thuật diễn xướng Bài chòi miền Trung đóng một vai trò quan trọng để nâng tầm Bài chòi trở thành Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại. Đằng sau việc công nhận Bài chòi là di sản thì việc bảo tồn di sản đó là điều hết sức quan trọng hiện nay. Bài viết chỉ ra những yếu tố giúp Bài chòi trở thành di sản song song đó là những yếu tố tác động tiêu cực lẫn tích cực đến việc bảo tồn và phát huy Nghệ thuật Bài chòi miền Trung.

Trên cơ sở của bản hương ước cổ tồn tại trong khoảng thời gian trước đó, dựa vào những tục lệ trong làng lưu truyền xưa nay, năm 1942, hào mục, lý trưởng làng Đức Phổ, tổng Thuận Lý, phủ Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình lập thành bản Hương ước gồm 12 chương, 106 khoản. Đây được xem là văn bản có tính thuyết phục cao về mặt pháp lý cũng như nhân sinh. Với bề dày lịch sử, bản Hương ước cổ của làng Đức Phổ đã gắn bó với nếp sống sinh hoạt của nhân dân, đóng góp quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển quê hương…

Từ sự kiện chúa Nguyễn Phúc Khoát xưng vương ở Đô thành Phú Xuân năm 1744, chiếc áo dài Ngũ thân đã ra đời và phổ biến rộng rãi ở Đàng Trong. Đến thời Minh Mạng, nhà vua đã nhiều lần hạ lệnh buộc người dân Bắc Hà, cả nam và nữ, đều mặc áo dài. Chiếc áo dài được khai sinh từ Huế đã trở thành quốc phục, là biểu tượng về văn hóa của trang phục Việt Nam. Áo dài Huế còn có những đặc trưng của vùng đất Kinh kỳ. Huế cần đi tiên phong vận động khôi phục quốc phục Áo dài Việt Nam.

Người sáng chế ra chiếc xích lô được biết đến ở châu Á là một công dân Pháp, ông Pierre Maurice Coupeaud. Câu chuyện việc sáng chế vẫn còn nhắc đến mãi tận ngày nay. Ông Pierre Maurice Coupeaud sinh năm 1872 ở Péreuil, một vùng quê nhỏ nằm cách thành phố Angoulême khoảng 20km về phía Đông Nam nước Pháp. Ông tốt nghiệp Kỹ sư tại Trường Đại học Mỏ, ông cũng được biết đến là một vận động viên thể thao và là tín đồ của bộ môn xe đạp và bóng đá…

Văn hóa học đường (VHHĐ) là một khái niệm vừa rộng vừa hẹp. VHHĐ là một tiểu văn hóa trong tổng thể hệ thống văn hóa, mà theo Geertz, văn hóa không phải là một phần của khoa học thực nghiệm để tìm kiếm quy luật của đối tượng mà phải là một phạm trù diễn giải để tìm kiếm ý nghĩa của chúng [63, p.5]. Trên thực tế, các tác giả phương Tây đánh giá VHHĐ mang tính liên ngành, nó có liên quan đến văn hóa dân tộc, văn hóa giáo dục, văn hóa tổ chức.

Bài viết này vận dụng phương pháp phân tích – tổng hợp trên cơ sở so sánh – đối chiếu thành quả nghiên cứu, xây dựng văn hóa học đường Âu-Mĩ làm nền tảng cho việc xây dựng nội hàm khái niệm văn hóa học đường ở Việt Nam hiện nay. Nghiên cứu cho thấy, văn hóa học đường chia sẻ phần lớn nét tương đồng giữa các nền văn hóa, vốn là những đặc điểm do tính chất ngành nghề (ngành giáo dục) tạo nên…

Biểu tượng không chỉ là bản thể luận của văn hóa mà còn là hiện thân văn hóa. Với tư cách là khúc dạo đầu hay khởi sinh của văn hóa, biểu tượng và văn hóa là sự thống nhất của bóng và hình. Cho đến nay, dù còn nhiều tranh luận về biểu tượng nhưng phần lớn giới văn hóa học đều thừa nhận biểu tượng là khuôn đúc để khởi nguồn cho dòng chảy của văn hóa.Với ý nghĩa đó, trong bài viết này, các tác giả bước đầu khơi mở nguồn gốc của biểu tượng, phác thảo vai trò của biểu tượng trong hình thành văn hóa và ý nghĩa của nó với đời sống.

…Xây dựng chính sách tổng thể cho Tây Nguyên với nhiều nội dung, giải quyết nhiều mục tiêu nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển với vùng khác, nâng cao đời sống người dân nhưng vẫn giữ gìn được các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS tại chỗ là nhiệm vụ đặt ra thường xuyên trên bàn nghị sự những người quản lý, nhà hoạch định chính sách. Bài viết làm rõ một số thành tựu trong bảo tồn văn hóa truyền thống Tây Nguyên thời gian qua..

Địa lý văn hóa đã và đang nhận được nhiều sự quan tâm về mặt học thuật trên thế giới, thể hiện qua nhiều công trình nghiên cứu của các nhà khoa học với đa dạng các trường phái, mô hình và lý thuyết cũng như các đối tượng và chủ đề nghiên cứu. Tuy nhiên tại Việt Nam, tầm quan trọng của địa lý văn hóa chưa được nhìn nhận rõ ràng và đầy đủ, dẫn đến việc nghiên cứu địa lý văn hóa tại Việt Nam còn bỏ ngỏ với nhiều vấn đề cần quan tâm. Bài viết cung cấp một góc nhìn tổng thể về nội hàm của địa lý văn hóa thông qua việc khái quát tình hình nghiên cứu địa lý văn hóa trên thế giới, nhìn lại hiện trạng nghiên cứu địa lý văn hóa tại Việt Nam và gợi mở một số hướng nghiên cứu.