Bài viết nghiên cứu khoa học (2016)

Trên đây, là hai lí do nhằm giải thích sự gần gũi và khác biệt giữa truyện truyền kì với truyện cổ tích nói chung, truyện cổ tích thế tục nói riêng. Việc giải thích ấy cũng để phân định giữa chúng. Thật ra, chúng thuộc vào hai bình diện khác nhau, một bên thuộc văn học viết, một đằng thuộc văn học dân gian. Mà mỗi khi đã xác định như vậy, thì điều cần chú ý trước tiên, sở dĩ giữa chúng có những điểm gần gũi là do một số tác phẩm của chúng có cùng một đối tượng (một cốt truyện lưu truyền trong dân gian) để thể hiện.

Giọng điệu (tone) trong tác phẩm văn học là “lời văn quy định cách xưng hô, gọi tên, dùng từ, sắc điệu tình cảm, cách cảm thụ xa gần, thân sơ, thành kính hay suồng sã, ngợi ca hay châm biếm…” [3, tr.135]. Nó góp phần quan trọng thể hiện thái độ, lập trường, tư tưởng, đạo đức, tình cảm của nhà văn đối với sự vật và hiện tượng được miêu tả. Các tiểu thuyết tiêu biểu viết về nông thôn Việt Nam (giai đoạn 1986-2010) đã thể hiện nhiều giọng điệu: khi sôi nổi, lúc trầm lắng, khi xót thương, lúc trào tiếu, khi trầm tĩnh mà sâu sắc, lúc triết lí mà như tâm tình…

Ở phương diện đời sống văn học, ý thức về giới đã ăn sâu vào tâm thức sáng tạo, từ ý hướng chọn đề tài, chủ đề, xây dựng hình tượng nhân vật trung tâm, đến kiến tạo hệ thi pháp, tìm kiếm phương thức tự sự nhằm xác lập cá tính, phong cách nữ giới. Chính điều này đã góp phần làm nên âm hưởng nữ quyền và xác lập dòng “văn học nữ tính” trong dòng chảy văn học Việt Nam đương đại…