Lòng người kiên định!?

Lòng người kiên định!? – Ban Tu thư (thanhdiavietnamhoc.com) thiết lập tên truyện

Tăng-Sâm giết người

Người dịch: NGUYỄN VĂN NGỌC , TRẦN LÊ NHÂN

     Ông Tăng-Sâm ở đất Phi. Ở đấy có kẻ trùng-danh với ông giết chết người.

Một người hất-hãi chạy đến báo mẹ ông Tăng- Sâm rằng: “Tăng-Sâm giết người”. Bà mẹ nói: “Chẳng khi nào con ta lại giết người”. Rồi bà điềm-nhiên ngồi dệt cửi.

Một lúc, lại có người đến bảo: “Tăng-Sâm giết người”. Bà mẹ không nói gì, cứ điềm-nhiên ngồi dệt cửi.

Một lúc nữa lại có người đến bảo: “Tăng-Sâm giết người”. Bà mẹ sợ cuống, quăng thoi, trèo qua tường chạy trốn.

Quốc-Sách

GIẢI NGHĨA:

– Tăng-Sâm : người thời Xuân-Thu, tính chất chân thật và rất có hiếu, học trò đức Khổng-tử và sau truyền được đạo của ngài.

– trùng danh : cùng giống tên nhau.

– điềm nhiên: biết mà cứ im lặng như không.

LỜI BÀN:

      Tăng-Sâm vốn là người hiền-hậu, hiếu-thảo, bà mẹ vốn là người trung-tín, một bụng tin con. Thốt nhiên kẻ bảo: “Tăng-Sâm giết người”, bà mẹ không tin. Người thứ hai bảo, còn chưa tin, đến người thứ ba bảo, thì cuống cuồng chạy trốn. Như thế mới hay cái dư-luận của thiên- hạ rất là mạnh. Một việc, dù cho sai lầm đến mười mươi, nhiều người đã cùng có một nghị-luận đều như thế cả, thì cũng dễ khiến cho ta nghi-nghi hoặc-hoặc rồi đem bụng tin mà cho là phải, nom đỉa hóa ra rươi, trông con chó thành ra con cừu. Đến như giữa chợ, làm gì có cọp! Thế mà một người, hai người, đến ba người nói có cọp, thiên-hạ cũng tin có cọp thật nữa là ! Những bậc ra được ngoài vòng dư luận, giữ vững được bụng như cây giữa rừng, như kiềng ba chân rất là hiếm, nhưng có thế được mới cao. Một chân-lý có chứng-minh rõ ràng, mười phần chắc chắn, thì mới nên công nhận.

Nguồn: Quốc-Sách
Cổ Học Tinh Hoa – NXB: Thọ-Xuân (Saigon), Năm 1925

Ban Tu Thư (thanhdiavietnamhoc.com)
Hình đại diện: do Ban tu Thư thiết lậpv – Nguồn ảnh: sưu tầm