Sử học

Bài viết đã chỉ ra cách thức hướng dẫn sinh viên nghiên cứu và biên soạn một chủ đề dạy học Lịch sử. Xuất phát từ phân tích sự cần thiết phải thay đổi trong dạy học, đặc biệt là dạy học các chủ đề, tác giả đã đưa ra quan niệm về chủ đề, các loại chủ đề trong dạy học, đồng thời đề xuất cách thức hướng dẫn sinh viên biên soạn chủ đề dạy học Lịch sử. Trọng tâm của bài viết là trình bày các bước xây dựng chủ đề Lịch sử một cách rõ ràng để người đọc có thể vận dụng một cách dễ dàng.

Thế kỷ XVII – XVIII là giai đoạn phát triển sôi động của kinh tế Đại Việt nói chung, đặc biệt là kinh tế Đàng Trong nói riêng. Trong bối cảnh cần một lực đẩy để nhanh chóng nâng cao sức mạnh của mình trong thế đối sánh với Đàng Ngoài, nhằm giữ vững và phát triển vùng đất mới gây dựng, chúa Nguyễn đã có những chính sách thông thoáng kêu gọi và thúc đẩy quan hệ thương mại với các nước phương Tây, phát triển nền kinh tế ngoại thương…

… Bộ KH&CN đã thành lập Đề án cấp nhà nước mang mã số KHXH-LSVN/14-18 làm nhiệm vụ nghiên cứu, biên soạn bộ lịch sử Việt Nam. Tháng 11/2021, tập cuối cùng của bộ sách đã được nghiệm thu cấp nhà nước. Bài viết trình bày khái quát về quá trình nghiên cứu, biên soạn; những điểm mới cơ bản, nổi bật của công trình lịch sử Việt Nam có quy mô lớn nhất từ trước tới nay.

Bài viết phân tích sự thức tỉnh của các nhân sĩ Việt Nam đầu thế kỷ XX mà Trần Quý Cáp là một trong những nhân vật trọng yếu. Ông có những tư tưởng mới mẻ và hoạt động thực tiễn sôi nổi, là một hình ảnh có tính đại diện của cả phong trào trên các khía cạnh như tiếp nhận tri thức mới, nhận thức thực trạng Việt Nam, nhận thức về con đường cứu nước, Duy Tân… Bài viết cũng đi sâu phân tích vị trí của ông trong cuộc vận động chung vì tiến bộ của dân tộc lúc bấy giờ.

Sử biên niên thường vẫn được xem là không khó soạn và cũng hay bị chê là đơn điệu. Bài viết này không phải là nhằm để phản biện ý đó nhưng muốn thông qua một ví dụ để gắng xới lại vấn đề. Việc phân tích phiến đoạn tự sự trận Bạch Đằng Giang (1288) trong Đại Việt Sử kí toàn thư cho thấy cách đọc thụ động bò theo trình tự thời gian mà không biết thống hợp sự kiện, sẽ dìm người đọc vào trong mớ tư liệu rời rạc. Ngược lại, cách đọc nối kết và liên hệ ngang dọc các sự việc giúp ta rút ra được những câu chuyện với nhiều hàm ý và dư vị.

Trong lịch sử phong kiến Việt Nam, thế kỷ XVIII là thời kỳ của chiến tranh nông dân với đỉnh cao là phong trào Tây Sơn. Dưới sự lãnh đạo của ba anh em nhà Tây Sơn, từ một phong trào ở ấp Tây Sơn đã phát triển thành phong trào quật khởi của cả dân tộc, là kết tinh của phong trào nông dân đấu tranh trong thế kỷ XVIII. Bài viết hướng đến tìm hiểu một số đặc trưng của phong trào Tây Sơn, qua đó thấy được những nét đặc sắc của phong trào,…

…Đan xen trong bức tranh “Bách gia tranh minh”, Pháp gia là một trong những trường phái lớn nhất, tư tưởng của họ không chỉ có ảnh hưởng lớn đến xã hội đương thời Trung Quốc mà còn ảnh hưởng lâu dài trong quá trình lập quốc và phát triển ở các nước phương Đông đồng văn, trong đó có Việt Nam. Học thuyết Pháp trị với đại diện tiêu biểu nhất là Hàn Phi Tử (280 tr.CN – 233 tr.CN) xuất hiện trên vũ đài lịch sử như là đại biểu đến sau nhưng nhanh chóng được đón nhận, trở thành sự lựa chọn của lịch sử.

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ và việc ký kết Hiệp nghị Genève năm 1954, Mỹ thay chân Pháp tiến hành cai trị miền Nam theo lối chủ nghĩa thực dân kiểu mới. Trong suốt 20 năm tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược miền Nam Việt Nam, đế quốc Mỹ và chính quyền Sài Gòn luôn coi “cải cách điền địa” và “bình định nông thôn” là “quốc sách”, là yếu tố quan trọng quyết định sự thành bại của cuộc chiến….

Tôi được biết ông giáo sư từ Anh quốc sang Ấn Độ sưu tra sao chụp tài liệu rồi đến Việt Nam để khảo sát thực địa dấu vết cuộc du hành của tổ tiên xa đời của ông là James Bean vào thế kỷ XVIII. Cuộc du hành ấy diễn ra trong tháng 1-1765 của các nhân viên “Công ty Đông Ấn thuộc Anh” (London East India Company) – trong đó có Jame Bean – đi từ Hội An (Faifoe) ra Hué Fou (Huế Phủ) đóng ở Fou-Tchouan (Phú Xuân) để yết kiến “Vua xứ Đàng Trong” (the King of Cochinchina)…